Tại Hội nghị Gan mật lần thứ 14, các chuyên gia đã đưa ra nhiều thông tin cập nhất mới về các bệnh lý gan mạn tính trong đó có viêm gan C. Dù không phổ biến như viêm gan B nhưng viêm gan C lại diễn tiến âm thầm khiến nhiều người chỉ phát hiện bệnh khi đã gặp biến chứng xơ gan. Căn bệnh này hiện đã có hướng đi mới giúp tăng khả năng điều trị khỏi hoàn toàn lên tới 90%.
Viêm gan C là bệnh gì?
Theo báo cáo tại hội nghị, viêm gan C là bệnh truyền nhiễm do virus HCV gây ra, lây chủ yếu qua đường máu và có thể tiến triển âm thầm trong nhiều năm mà không có triệu chứng rõ ràng.
Khi vào cơ thể, HCV sẽ gây ra phản ứng viêm, khiến sưng phồng, dần dần mô gan được thay thế bằng mô sẹo – không thể thực hiện các chức năng của gan, sau nhiều năm tổn thương có thể dẫn tới tử vong. Bệnh nhân có nhiều mô sẹo thì tổn thương gan càng nặng.
Có 4 giai đoạn chính trong tổn thương gan: 3 giai đoạn đầu, gan vẫn có thể hoạt động do vẫn còn mô gan khỏe mạnh nhưng giai đoạn 4 (xơ gan) thì gan đã bị tổn thương quá nặng, có thể ngừng làm việc hoàn toàn. Trong viêm gan C, đôi khi gan đã bị tổn thương nhưng chức năng gan vẫn bình thường. Do vậy nên nhiều bệnh nhân chỉ phát hiện bệnh ở giai đoạn mạn tính, tổn thương gan nghiêm trọng với các chỉ số men gan tăng cao, mô gan xơ hóa và chức năng gan suy giảm.
Viêm gan C được chia thành hai giai đoạn:
- Giai đoạn cấp tính: Dưới 6 tháng, có khả năng tự khỏi nhưng khó phát hiện. Một số trường hợp (15-25%) tự khỏi mà không cần điều trị đặc biệt, nhưng hầu hết các trường hợp cuối cùng trở thành mãn tính.
- Giai đoạn mạn tính: Kéo dài trên 6 tháng, cần điều trị lâu dài để kiểm soát virus và hạn chế biến chứng.
Triệu chứng của bệnh viêm gan C
Tại hội nghị, các chuyên gia bày tỏ lo ngại về tỉ lệ phát hiện bệnh viêm gan C ở giai đoạn muộn của người Việt rất cao. Bởi lẽ phần lớn người nhiễm HCV không có triệu chứng trong nhiều thsang, thậm chí nhiều năm và không biết là mình nhiễm bệnh. Nếu có, các triệu chứng không có tính điển hình, thường là chán ăn, đầy bụng, đau bụng, sốt nhẹ, nước tiểu sẫm màu, mệt mỏi…
Khi xuất hiện các triệu chứng rõ rệt như vàng da, vàng mắt, đa tức hạ sườn phải, sụt cân, ngứa da, sưng phù chân, sưng cổ, chảy máu tiêu hóa… đa phần bệnh đã chuyển sang giai đoạn muộn với các biến chứng xơ gan hoặc ung thư gan.
Xét nghiệm máu là cách duy nhất để xác định chính xác 1 người có bị nhiễm virus viêm gan C hay không, dù là mới nhiễm hay đã mắc lâu năm. Các bác sĩ thường sẽ tìm kháng thể chống virus viêm gan C trong máu (anti-HCV, hay HCV Ab). Nếu kết quả dương tính, bệnh nhân sẽ được yêu cầu làm tiếp một xét nghiệm máu nữa để phát hiện sự hiện diện của HCV trong máu (HCV đo tải lượng, hay HCVRNA), nhằm xác định bạn vẫn còn đang nhiễm bệnh hay đã từng nhiễm trong quá khứ nhưng đã khỏi.
Khi nào cần làm xét nghiệm viêm gan C (dù không có biểu hiện, triệu chứng gì?)
Tại hội nghị, các chuyên gia khẳng định tầm quan trọng của việc phát hiện sớm virus viêm gan C. Theo CDC Hoa Kỳ, các nhóm đối tượng dưới đây cần làm xét nghiệm tìm virus HCV sớm:
- Người 18 tuổi trở lên: tất cả người lớn nên được làm xét nghiệm ít nhất 1 lần
- Phụ nữ cần làm xét nghiệm mỗi lần có thai
- Đang tiêm chích (ma tuý)/Đã từng tiêm chích ma tuý, cho dù chỉ 1 lần hay đã từ nhiều năm trước
- Có HIV
- Có xét nghiệm chức năng gan bất thường, hoặc có bệnh gan
- Đang chạy thận nhân tạo
- Được truyền máu hoặc các yếu tố đông máu trong quá khứ, nhất là trước năm 1992
- Có phơi nhiễm với máu của người bị nhiễm HCV
- Có mẹ bị nhiễm HCV
Ai có nguy cơ mắc bệnh viêm gan C
Viêm gan C chủ yếu lây qua đường máu, tuy nhiên bệnh vẫn có thể lây từ mẹ sang con và lây thông qua con đường tình dục không an toàn. Các nhóm đối tượng có nguy cơ dễ mắc viêm gan C bao gồm:
- Lây truyền qua đường chăm sóc sức khoẻ
- Những người được truyền máu hoặc ghép nội tạng
- Những người đã chạy thận nhân tạo trong thời gian dài
- Nhân viên y tế đã tiếp xúc với máu hoặc kim tiêm của người nhiễm viêm gan siêu vi C
- Những người mắc bệnh máu khó đông được điều trị bằng các yếu tố đông máu
- Lây truyền qua đường tình dục:
- Đối tác quan hệ tình dục được chẩn đoán mắc bệnh viêm gan C
- Người bị nhiễm HIV
- Quan hệ tình dục đồng giới nam
- Lây truyền qua đường máu, dịch tiết
- Dùng chung kim tiêm, bàn chải đánh răng, dao cạo râu với người được chẩn đoán mắc bệnh viêm gan siêu vi
- Trẻ sơ sinh được sinh ra từ người mẹ mắc bệnh viêm gan siêu vi C
- Kết quả xét nghiệm gan bất thường nhưng không xác định được nguyên nhân
- Phơi nhiễm qua da khác: xăm mình, xỏ khuyên, giác hơi, cắt tóc…
Điều trị viêm gan C như thế nào để đạt kết quả tốt nhất?
Trong Hội nghị Gan mật lần thứ 14, các chuyên gia đã bàn luận rất nhiều về hướng điều trị cho bệnh viêm gan C. Theo đó, việc sử dụng thuốc kháng virus (DAAs) trong thời gian khoảng 6-12 tháng vẫn được đánh giá là lựa chọn tiêu chuẩn hiện nay Ngoài ra, một điểm mới được nhiều chuyên gia ủng hộ đó là việc sử dụng các giải pháp hỗ trợ từ thảo dược song song với quá trình điều trị viêm gan C để tăng hiệu quả, góp phần rút ngăn thời gian chữa bệnh.
Bám sát vấn đề này, báo cáo của TS Trần Đức Dũng về đề tài nghiên cứu hơn 10 năm tại Đài Loan đã công bố trên Pubmed (thuộc Thư viện Y học Quốc gia Hoa Kỳ) nhận được sự đánh giá cao tại hội nghị. Báo cáo cho thấy chiết xuất PYBBE từ cây Ưng Bất Bạc – loại thảo dược quen thuộc ở vùng núi Việt Nam có tác dụng hỗ trợ bệnh gan rất rõ ràng và vượt trội:
- Kháng virus viêm gan
- Bảo vệ tổn thương tế bào gan do rượu và tân dược
- Hạ men gan và phục hồi các chức năng gan
- Tiêu diệt tế bào ung thư gan người HA22T
Với những tác dụng đã được chứng minh, chiết xuất PYBBE từ cây Ưng Bất Bạc được kỳ vọng là liệu pháp hỗ trợ tiềm năng trong điều trị viêm gan C, có thể kết hợp với thuốc kháng virus nhằm nâng cao hiệu quả điều trị, thúc đẩy phục hồi tế bào gan tổn thương, đồng thời góp phần rút ngắn thời gian và giảm chi phí điều trị. Ngoài ra, hoạt chất này cũng được đánh giá có khả năng hỗ trợ kiểm soát men gan, ngăn ngừa tái phát ở giai đoạn sau điều trị.

Điều đáng mừng đó là từ năm 2018, nghiên cứu nhận 2 bằng sáng chế của Tiến sĩ Dũng đã được chuyển giao ứng dụng thực tiễn qua sản phẩm Heposal – một giải pháp hỗ trợ điều trị bệnh gan hiện được phân phối rộng rãi tại hơn 10.000 nhà thuốc trên toàn quốc, trong đó có chuỗi Long Châu. Heposal được đánh giá là một trong số ít sản phẩm hỗ trợ từ thảo dược có cơ sở khoa học bài bản, được kiểm chứng hiệu quả qua cả nghiên cứu tiền lâm sàng và gần một thập kỷ sử dụng trong thực tế.
Heposal đã được Học viện Quân y nghiên cứu tác dụng, chứng minh hiệu quả hỗ trợ giảm quá trình viêm, hạ men gan và tổn thương gan